تحلیلی بر چالش‌های صنعت نمایشگاهی
تحلیلی بر چالش‌های صنعت نمایشگاهی :
شهر آتن نیز یکی از نخستین مراکز برگزاری نمایشگاه کالاهای تجاری ممالک مختلف است. با تحولات دوران رنسانس و شکل گیری انقلاب صنعتی نمایشگاه‌ها به تدریج تکامل یافته و به صورت رویدادهای فصلی، محلی، منطقه‌ای، بین قاره‌ای و جهانی نمود پیدا کردند. این درحالی است که اولین نمایشگاه بین‌المللی به سال۱۱۴۵ میلادی در شهر «لایپزیک» آلمان برپا شد اما در سال ۱۸۳۰ از کشورهای مختلفی برای حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی پاریس گرداگرد برج ایفل به عنوان نماد قدرت و پیشرفت صنعتی فرانسه حاضر شدند. شاید این نخستین نمایشگاهی بود که منشاء پیدایش نمایشگاه‌های بین‌المللی به شکل امروزی شد.
پیشینه نمایشگاه در ایران
ایرانیان از دیرباز علاقه و توجهی خاص به نمایشگاه داشته‌اند؛ بیشترین نمایشگاه‌های سده‌های گذشته ایران در کنار بنادر بزرگ و یا شهرهای بزرگی که در مسیر کاروانهای تجاری قرار داشتند، برگزار می¬شد. بازراهای مختلفی نیز در مسیر راه‌های بازرگانی همچون جاده ابریشم که از ایران عبور می‌کرد نیز خاستگاه نخستین نمایشگاه‌ها در ایران شد. با تمرکز قدرت در دوران هخامنشی و وضع قوانین گمرکی و بندری و عوارض در دوره ساسانیان برپایی نمایشگاه‌ها در ایران شکل تازه‌ای به خود گرفت. همچنین در دوران حکومت صفویان بازاری به سبک نمایشگاه در اصفهان شکل گرفت و «عباس میرزا» نیز در دوران قاجار نمایشگاه بزرگی از مصنوعات ایران به نمایش درآورد که بازرگانانی از ممالک روسیه و عثمانی نیز در آن مشارکت داشتند. «ناصرالدین شاه» در سفر اول خود به غرب در سال ۱۲۴۸ هجری از نمایشگاه وین در کشور اتریش دیدن کرد و با دیدن این نمایشگاه بسیار به شوق آمد و بعد از بازگشت به ایران تصمیم گرفت همچون اروپائیان محل دائمی برای نمایشگاه‌ها ایجاد کند. مشارکت ایران در نمایشگاه‌های خارج از کشور برای اولین بار، به سال ۱۸۵۱ مصادف با برپایی نمایشگاه قصر بلورین لندن بر می‌گردد که با اعلامیه «میرزا تقی خان امیر کبیر» صاحبان صنایع در این نمایشگاه شرکت و کالاهای ایرانی را از جمله پارچه‌های قلمکار، فرش و صنایع دستی، کاشی و انواع خشکبار به نمایش گذاشتند. نخستین گام مفید در تحقق بخشیدن اندیشه برگزاری نمایشگاه‌ها در سال ۱۳۳۷ برداشته شد، این نمایشگاه توسط دولت و صاحبان صنایع ایتالیا برگزار و هزینه آن نیز توسط آنان تأمین و پرداخت شد. در سال ۱۳۴۳ قانون تشکیل شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی تصویب و در سال ۱۳۴۸ نمایشگاه بین‌المللی آسیایی با مشارکت ۳۳ کشور در تهران برگزار شد. بعد از برگزاری سه نمایشگاه آسیایی در سال ۱۳۵۲ اولین نمایشگاه بین‌المللی تهران برپا شد که تا سال ۱۳۷۹ بیست و شش نمایشگاه بین‌المللی بازرگانی در تهران برگزار شده است. آخرین تحولات این صنعت تاثیرگذار در توسعه تجارت در سال ۱۳۸۰ تحقق یافت و رویکرد نمایشگاه‌ها به سمت و سوی تخصصی شدن پیش رفت.
امروزه نمایشگاه‌های متعددی در سطح کشور برگزار می‌شود. که مهمترین آن نمایشگاه صنعت ساختمان و نمایشگاه کتاب است. کارشناسان صنعت نمایشگاهی از نمایشگاه صنعت ساختمان تهران به عنوان بزرگترین رویداد نمایشگاهی خاورمیانه یاد میکنند. در حالی که این رویداد آخرین فرزند خانواده نمایشگاه‌های غیر تخصصی و عمومی است. یک هزار و ۲۰۰ شرکت داخلی و خارجی فعال در صنعت ساختمان از ۲۱ مردادماه ۹۶ در حالی هفدهمین دوره این رویداد را تجربه کردند که وزیر صنعت و معدن و تجارت دولت یازدهم دو سال پیش در مراسم افتتاحیه آن به طور رسمی خبر عدم برگزاری آن را اعلام کرد.
موانع دولتی نمایشگاه‌ها
این گفته «نعمت زاده» با استقبال طرفداران و علاقمندان صنعت نمایشگاه¬های تخصصی مواجه شد. اما این نمایشگاه در مردادماه سال بعد باز هم برگزار شد.
«فرهاد امینیان» رئیس هیات مدیره دوره قبلی انجمن برگزارکنندگان نمایشگاه‌های تخصصی بین‌المللی ایران و یکی از طرفداران نمایشگاه‌های تخصصی معتقد است: برای توسعه این صنعت در ایران برگزارکنندگان باید در سیاستگذاریهای خرد و کلان و تدوین قوانین نقش مؤثر و مستقیم داشته باشند.
مدیرعامل شرکت برگزارکننده نمایشگاه تخصصی در و پنجره تهران صنعت نمایشگاهی کشور را چنین ارزیابی می‌کند: درحال حاضر ما فقط منطقه‌ای میاندیشیم و منطقه‌ای هم عمل می‌کنیم . اتفاقاً به همین دلیل که اندیشه و دیدگاه ما در خصوص صنعت نمایشگاهی آن طور که باید بین‌المللی نیست، عملکردمان هم با موازین بین‌المللی فاصله دارد .
ضرورت رعایت استانداردهای جهانی
امینیان به شناخت و پذیرش ضعف‌ها و مقایسه آن با استانداردهای جهانی تاکید ویژه دارد. با این هدف که فقط به دنبال نقاط ضعف نمایشگاه‌هایمان باشیم تا بتوانیم راه‌های برطرف کردن ضعف‌ها را پیدا کنیم. از موضع غرور و صرفاً با تکیه بر رشد کمیت‌ها نمی‌توانیم کیفیت را بالا ببریم . بعد از اینکه پذیرفتیم در چه سطح کیفی قرار داریم باید با همفکری تمامی فعالان صنعت، بویژه متولیان و برگزارکنندگان، در پی یافتن راه‌های ارتقای کیفی به شرط الگو قرار دادن معیارهای بین‌المللی باشیم.
این فعال صنعتی سیاستگذاریهای نمایشگاهی در کشور ما را به طور کامل بومی و به دور از معیارهای بین‌المللی میداند. امینیان در این باره معتقد است: قوانین نمایشگاهی ما در بعضی از موارد و موضوعات نیازمند بازنگری اساسی است و اگر بخواهیم بر همین قوانین پافشاری کنیم بدین معناست که به وضعیت موجود راضی هستیم و در این صورت می‌توانیم مطمئن باشیم که از لحاظ کیفی نمی‌توانیم در مسیر پیشرفت قرار بگیریم و با سایر کشورها رقابت کنیم.
وی که مجری نمایشگاه را اصلیترین رکن نمایشگاه میداند و تجربه برگزاری نمایشگاه را به عنوان دانشی فنی و منحصر به فرد یاد کرده که در جریان مسائل و مشکلات شرکت کنندگان، بازدیدکنندگان، غرفه سازان، مسئولین و سیاستگذاران و سایر دست اندرکاران در هر نمایشگاه بیش از هر طیف دیگری قرار دارد.
امینیان عدم مشارکت مجریان نمایشگاهی را در روند سیاستگذاری‌ها که باید بر پایه این تجربیات ارزشمند شکل بگیرند، را به عنوان حلقه مفقوده این صنعت عنوان کرده و به متولیان امر توصیه می‌کند: مجریان باید در سیاستگذاریهای خرد و کلان و تدوین قوانین نقش مؤثر و مستقیم داشته باشند . روش اجرایی آن هم کاملاً ساده و معلوم است؛ تشکیل کمیته یا کارگروهی که مرکب از متولیان صنعت نمایشگاهی و برگزارکنندگان به منظور بررسی سیاستها و وضعیت موجود و تلاش در جهت بهبود آنها باشد.
ابزار نمایشگاه برای معرفی توانمندی ها
برگزاری نمایشگاه‌ها یکی از ابزارهای مهم در شناسایی نیاز مشتریان و همچنین معرفی توانمندی‌های واحدهای تولیدی و خدماتی به بازارهای مختلف است. امروزه اهمیت برگزاری نمایشگاه بر کسی پوشیده نیست و این اهمیت روز به روز در حال گسترش است. در باب اهمیت نمایشگاه‌ها همین بس که بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، برگزاری نمایشگاه‌ها در سال حداقل ۳۰۰ میلیارد دلار عاید اقتصاد جهانی می‌نماید. نمایشگاه، مرکزی برای تبادل اطلاعات و دست یافتن به پدیده‌های نوین علم و صنعت و انتقال فناوری است.
برگزاری نمایشگاه، باعث ایجاد رقابت‌های سالم داخلی و بین‌المللی و در توسعه گردشگری، اشتغال زایی ، توسعه و ترویج تجارت و صادرات تاثیری مستقیم دارد. گسترش روزافزون اهمیت نمایشگاه‌ها در توسعه و رونق اقتصادی، لزوم توجه بیش از
پیش به بخش نمایشگاهی و رونق بخشیدن به صنعت نمایشگاهی در هر کشوری را به خوبی آشکار می‌کند. در ایران نیز به دلیل تغییر رویکردها به سمت اقتصاد بدون نفت، گسترش بازارهای صادراتی، افزایش سهم در تجارت بین‌المللی و رشد صادرات غیر نفتی، به عنوان یک وظیفه و آرمان ملی، توجه ویژه به توسعه صنعت نمایشگاهی از اهمیت ویژهای برخوردار است.
چالش‌های صنعت نمایشگاه
امروزه نمایشگاه‌های مختلفی در سطوح مختلف در سراسر کشور برگزار می‌شود. اما نمایشگاهی را میتوان نمایشگاه تخصصی و بین المللی دانست که از کنوانسیون جهانی نمایشگاه‌ها پیروی کند. این در حالی است که خیلی از این رویدادها در کشور با پسوند بین المللی صرفا بازارهای منطقه‌ای هستند و حتی مجوز نمایشگاهی نیز ندارند. نمایشگاه ایران رسانه که اواخر مردادماه سال جاری از قرار دومین دوره خود را تجربه می‌کند این روزها بحث اول صنعت نمایشگاهی کشور است. نمایشگاهی که بدون اخذ مجوز از مراجع ذی¬ربط بویژه سازمان توسعه تجارت که گویا متولی صنعت نمایشگاههایی است که با رویکرد تجاری برگزار می‌شوند همچنان میتازد. این نمایشگاه نخستین بار سال گذشته پس از دوبار تغییر در زمان و مکان سرانجام برگزار شد و برخی از فعالین صنعت صوت و تصویر در آن حضور پیدا کردند. دوره نخست این نمایشگاه چنان مورد اعتراض و شکایت مشارکت کنندگان قرارگرفت که علی رقم تلاشها و پیگیریهای مجدانه مجری برگزار کننده، نتوانست اتحادیه صوت و تصویر را با خود همراه کند. چنانچه برخی از شرکت کنندگان معترض دوره پیشین و رسانهها نیز از حضور در این نمایشگاه خوداری کردند. نکته سوال برانگیز اینجاست متولی صنعت نمایشگاهی در کشور کدام نهاد است؟ آیا برگزاری نمایشگاهی که عنوان تخصصی و بین‌المللی داشته و گروههای کالایی و رویکرهای آن به طور کامل تجاری هستند و صرفا با مجوز اداره اماکن قابل اجراست؟ آیا متولی صنعت نمایشگاهی بر عملکرد مجریان نمایشگاه نظارتی ندارد؟ آیا مجری نمایشگاهی که عملکردی ضعیف داشته و اتحادیه و انجمنهای تخصصی حوزه فعالیت خود را همراه ندارد، میتواند فعالیت اجرایی داشته باشد؟ و صدها سوال دیگر … به نظر میرسد نهاد متولی امر در عملکرد نظارتی خود دچار تزلزل شده است.
نقش نمایشگاه در توسعه اقتصاد و تجارت
مدیر امور نمایشگاه‌ها و همایش‌های اتاق ایران در خصوص ایجاد فدراسیون صنعت نمایشگاهی کشور باهدف توانمندسازی صنعت نمایشگاهی توضیحاتی ارائه کرد.
«مصطفی شیرمحمدیان» در این باره اظهارداشت: با توجه به اهمیت و نقش صنعت نمایشگاهی در مباحث اقتصادی و ضرورت توجه بیش از پیش به این صنعت در کشور و همچنین مأموریت محوله به معاونت تشکل‌های اتاق ایران برای پیگیری موضوعات نمایشگاهی، توانمندسازی صنعت نمایشگاهی به عنوان یکی از اهداف اصلی اتاق و نیز ساماندهی صنعت نمایشگاهی در کشور در دستور کار قرار گرفته تا با همکاری و هم فکری تمامی نهادهای تخصصی و مجموعه‌های ذیربط این صنعت جایگاه واقعی خود درا درداخل کشور و منطقه بازیابد.
وی افزود: در همین ارتباط اقداماتی از طریق این معاونت صورت پذیرفته که در گام اول می توان به برگزاری جلسات متعدد با هیأت مدیره انجمن صنفی برگزارکنندگان نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران اشاره کرد که در نهایت موافقت اصولی تأسیس انجمن مجریان نمایشگاهی ایران توسط هیأت نظارت راهبردی اتاق ایران صادر شده و مذاکره با مدیران انجمن مزبور جهت چگونگی نحوه اجرای این الحاق در حال جریان است.
شیرمحمدیان تصریح کرد: از سوی دیگر و با هدف انسجام، همگرایی و ایجاد یک نهاد توانمند بخش‌خصوصی در حوزه صنعت نمایشگاهی که رسالت اصلی آن سیاستگذاری و ارائه نقشه راه در دستیابی به اهداف پیش بینی شده است و در راستای مأموریت‌های قانونی اتاق ایران، هیأت نظارت راهبردی اتاق ایران، مواقفت اصولی تأسیس فدراسیون صنعت نمایشگاهی کشور را نیز صادر کرده تا گام عملی در جهت ساماندهی این صنعت و نزدیک‌تر کردن مجموعه‌های دست اندرکار برداشته شود.
چه کسانی می‌توانند مجوز برپایی نمایشگاه بگیرند؟
«مهرداد جلالی‌پور» مدیرکل سابق دفتر ترویج تجارت سازمان توسعه تجارت ایران از اولویت تشکل‌ها برای برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی مربوط به آنها در دوران تصدی گری خود یاد می‌کند.
وی با اشاره به تهیه و ابلاغ دستورالعملی که براساس آن تشکل‌ها و شرکت‌های خدمات نمایشگاهی صاحب صلاحیت می‌توانند وظیفه برگزاری نمایشگاه‌های مختلف را بر عهده گیرند گفت: در واگذاری وظیفه برگزاری نمایشگاه‌ها، مهم داشتن صلاحیت از سوی برگزارکننده است. این فعال صنعتی عنوان می‌کند: بر اساس این دستورالعمل به تشکل‌هایی که دارای صلاحیت‌های لازم بوده و از استانداردهای برگزاری نمایشگاه برخوردار بودند نیز مجوز برگزاری نمایشگاه داده میشد. همچنین در بین تشکل‌ها و شرکت‌های خدمات نمایشگاهی دارای صلاحیت، اولویت واگذاری مجوز برگزاری نمایشگاه با تشکل‌هاست.
جلالی‌پور افزود: متقاضیان دریافت مجوز برگزاری نمایشگاه در فرآیندی تائید صلاحیت می‌شوند و اگر طرح آنها توجیه داشته باشد مجوز برگزاری نمایشگاه به آنها داده می‌شود. اینکه امروز نمایشگاه ایران رسانه با وجود عدم دریافت مجوز چطور فعالیت می‌کند جای سوال دارد که مدیران فعلی باید پاسخگو باشند.
این مدیر سابق صنعتی درباره مدت زمان مجوز برگزاری نمایشگاه توسط شرکت‌ها یا تشکل‌ها نیز گفت: در این زمینه مهم رعایت استانداردهای برگزاری نمایشگاه توسط برگزارکننده است. ممکن است مجوز یک برگزارکننده نمایشگاه به دلیل رعایت استانداردها تا چند سال نیز تمدید شود. اما نمایشگاهی که تجربه موفقی داشته مجوز سال بعد را دریافت نخواهد کرد. نبود فدراسیون نمایشگاهی کشور از جمله آسیبهای برهم زننده این صنعت است. طرح و پیشنهادی که از سوی وی در زمان مدیریتش عنوان شد و مغفول ماند. این فدراسیون که متشکل می شد از سه جزء که در یک ضلع آن تشکل‌ها به عنوان متولیان اصلی صنعت و در ضلع دیگر انجمن مجریان نمایشگاهی ایران به عنوان مجموعه ارائه کننده خدمات نمایشگاهی و در نهایت در ضلع دیگر این فدراسیون انجمن شرکت‌های نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران به عنوان مجموعه سایت‌داران نمایشگاهی ایفای نقش میکردند.
«سید جواد حسینی کیا» عضو کمیسیون صنعت و معدن مجلس براین باور است که تا شکایتی از سوی مرکز و نهادی طرح نشود ویا از سوی یکی از وکلای مجلس موضوعی مطرح نشود، به طور طبیعی مجلس نیز به آن موضوع ورود نمیکند. کمیسیون صنعت و معدن به طور کامل با وزارت صنعت، معدن و تجارت ونیز سازمان توسعه تجارت در تعامل است.
وی عملکرد و تخلفات نمایشگاهی در کشور را از جمله مواردی دانست که در دستور کار این کمیسیون قرار خواهد گرفت.
نماینده مردم کرمانشاه گفت: نه تنها نمایشگاه ایران رسانه بلکه هیچ نمایشگاه دیگری در کشور بدون مجوزهای لازم نمیتواند فعالیت داشته باشد. نمایشگاه‌ها با رویکرد تجاری از سازمان توسعه تجارت و با رویکرد فرهنگی از وزارت فرهنگ و ارشاد باید مجوز لازم را دریافت کنند. اینکه چرا اداره اماکن بدون دریافت مجوز سازمان توسعه تجارت مجوز صادر کرده، موضوعی است که پس از بررسی کابینه دولت دوازدهم، به طور جدی در دستور کار قرار خواهد گرفت.
منبع : اخبار نمایشگاه ها
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.