«مایس‌توریسم» از ۲۰۰ شغل تازه تا ۲۰ درصد گردشگر ویژه

«مایس‌توریسم» از ۲۰۰ شغل تازه تا ۲۰ درصد گردشگر ویژه:

میلاد محمدی – نمایشگاه و رویدادها: سلسله میزگردهای نمایشگاهی «گسترش تجارت» که از نیمه دوم سال ۹۳ کلید خورد، اکنون به پله سیزدهم رسیده است. در حدود ۲ سالی که این میزگردها برگزار می‌شود،

سعی کردیم هر بار یک چالش جدی که به عنوان مانعی قدرتمند در مقابل رشد صنعت نمایشگاهی قرار می‌گیرد را با حضور نمایندگانی از طیف‌های مختلف مورد بررسی قرار دهیم. در گروه میزگردهای نمایشگاهی موسسه مطبوعاتی صمت، برخی مدیران دولتی، چند نفر از سایت‌داران، تعدادی از مدیران برگزاری رویدادها و نمایندگانی از انجمن‌های مرتبط با برگزاری رویدادها و غرفه‌سازها حضور دارند. این افراد در فضایی کاملا تعاملی و دوستانه در راستای هم‌افزایی و همفکری برای توسعه صنعت نمایشگاهی به بحث و گفت‌وگو می‌پردازند تا درنهایت راهکاری برای رفع یک مشکل پیدا کنند. نقش کم‌رنگ صنعت نمایشگاهی کشور در توسعه گردشگری در مقایسه با دیگر کشورهای جهان مشکل که نه، اما دغدغه بسیاری از فعالان این حوزه است. کارشناسان جهانی به‌ویژه در کشورهای اروپایی رشد صنعت گردشگری و صنعت نمایشگاهی را مکمل یکدیگر دانسته و همین امر باعث ظهور «مایس‌توریسم» (mice tourism) شد. پدیده‌ای با عنوان «گردشگری رویدادها» که می‌تواند جیب هر سازمان و نهادی را در هر جای جهان پر از پول کند. برای شناخت دقیق این واژه و اطلاع از کارکرد دقیق آن، با اهالی صنعت نمایشگاهی کشور همراه شدیم تا به چند سوال در این زمینه پاسخ دهیم. نخست اینکه به‌طور کلی برگزاری نمایشگاه‌ها، رویدادها و کنفرانس‌ها تا چه میزان بر توسعه گردشگری اثرگذار هستند. دوم اینکه تاثیر گردشگری رویدادها «مایس‌توریسم» بر کشورهای در حال توسعه به چه شکل بوده است و درنهایت اینکه سعی داریم بدانیم گردشگری رویدادها در ایران به چه شکل قابل اجرا و پیگیری است.
در این میزگرد و سیزدهمین چهره‌هایی چون سید حسین میرظفرجویان معاون فنی مهندسی شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، امید فدایی مدیرعامل نمایشگاه بین‌المللی کرمان، علیرضا جعفری‌نژاد پژوهشگر و فعال رسانه‌ای در زمینه رویدادهای نمایشگاهی، علی ابراهیم‌زاده مدیر برگزاری رویدادهای تهران، محمد سعادتی‌پور مشاور مدیرعامل و مدیر روابط عمومی و امور بین‌المللی سایت تهران، ادریس مازندرانی مدیر برگزاری رویدادهای تهران، شهنام سپاسدار از مدیران برگزاری رویدادهای بین‌المللی در کشور و حمید شهابیان مدیر سایت نمایشگاه اکسبیز ما را همراهی کردند.

مایس‌توریسم تمام رویدادها را در برمی‌گیرد
امید فدایی، مدیرعامل نمایشگاه بین‌المللی کرمان: گردشگری نمایشگاهی یا گردشگری رویدادها (مایس‌توریسم) یکی از تاثیراتی است که صنعت نمایشگاهی به طور مستقیم روی اقتصاد یک منطقه و شهری که در آن نمایشگاه برگزار شده، می‌گذارد. مایس‌توریسم مخفف ۴ کلمه لاتین است؛ Meeting (نشست)، Incentives travel (انگیزه‌های سفر)، Conferencing (کنفرانس) و در نهایت Exhibition Or Event (نمایشگاه و رویداد). با نگاهی به معنای هر کدام از این کلمات به ماهیت کلی مایس که در واقع تمام رویدادهای تجاری را در بر می‌گیرد، پی خواهیم برد. در زمان برگزاری یک نمایشگاه و حتی قبل از آن و در زمان غرفه‌سازی و آماده‌سازی سالن‌ها، با سفر گروه‌های متعدد متخصص نمایشگاهی به محل برگزاری نمایشگاه روبه‌رو خواهیم بود که هر کدام ازاین گروه‌ها در اوقات فراغت خود می‌توانند از جاذبه‌های گردشگری یک شهر استفاده و بازدید کنند. در این شرایط می‌توان امیدوار بود که این گردشگران از سوغات و صنایع‌دستی آن شهر نیز خرید کنند. علاوه بر نمایشگاه برگزاری همایش‌ها و جلسات تجاری نیز روی گردشگری شهر تاثیرگذار خواهد بود. ساده‌ترین حالت این بحث تاثیر مستقیم نمایشگاه بر بالا رفتن ضریب اقامت در هتل‌ها و همچنین رونق در این بخش خواهد بود. یکی از بهترین شیوه‌ها برای اثربخش‌تر کردن گردشگری نمایشگاهی توجه برگزارکنندگان نمایشگاه به این موضوع است که می‌توانند با هماهنگی متخصصان بخش گردشگری یا هتل‌ها برای استفاده بیشتر غرفه‌داران و حتی بازدیدکنندگان غیرمحلی از وقت خود، برای بازدید از جاذبه‌های شهر برگزاری برنامه‌ریزی کنند. البته در کلانشهرهای ایران، هنوز شرایط برای گردشگری رویدادها فراهم نشده است. کرمان هم از این قاعده مستثنا نیست. یکی از مشکلات کرمان، کمبود هتل است. کمبودها البته در چند ماه گذشته بسیار محسوس بوده است. متاسفانه ما در هیچ قسمتی از کشور اقدامات زیربنایی انجام نداده‌ایم. به عنوان مثال در کرمان تبلیغات گسترده‌ای درباره موضوع جذب گردشگر داشتیم اما همه این بحث‌ها فقط در سطح تبلیغات باقی مانده است. هیچ محل مناسبی برای اقامت نداریم و در زمان برگزاری نمایشگاه‌ها همواره با مشکل اقامت غرفه‌داران روبه‌رو می‌شویم.

در کنار هواپیماهای جدید باید به فکر هتل‌های تازه هم بود
علیرضا جعفری‌نژاد، پژوهشگر و فعال رسانه‌ای: همین‌طور است. به تازگی یکی از دوستانم از ترکیه به ایران آمده بود. او به کرمان رفت تا با استادان دانشگاه ماهان کرمان مذاکراتی را برای برگزاری یک رویداد در آن دانشگاه برای سال آینده داشته باشد. البته اصرار مقامات آن دانشگاه هم برای برگزاری چنین رویدادی باعث شد این فرد به کرمان سفر و مقدمات حضور یک گروه خارجی را نیز فراهم کند. گروه برگزارکنندگان این برنامه از کشورهای آلمان، فرانسه و ترکیه بودند. اقامت آنها در یکی از هتل‌های ۵ ستاره کرمان ترتیب داده شد. از همه چیز رضایت داشتند اما به نکات بسیار ریزتری اشاره کردند؛ مثلا به تخت‌های اتاق‌ها که می‌گفتند در مقایسه با هتل‌های ۵ ستاره دنیا از کیفیت پایینی برخوردار است. نباید این نکته را فراموش کنیم بسیاری از گردشگران راحت طلب بوده و انتظار دارند بهترین شرایط برای اقامت‌شان فراهم شود. همین گروهی که به کرمان سفر کردند معتقد بودند این شهر زیبایی‌های بسیاری دارد اما زیرساخت‌های گردشگری در آن باید ارتقای محسوسی داشته باشد. از جزییات مربوط به هتل‌ها تا مواردی که به حمل‌ونقل و… مربوط می‌شود. این بحث درباره تمام کلانشهرهای ما صادق است. باید به زیرساخت‌ها دقت بیشتری شود. واقعیت این است که تعداد هتل‌های ۵ ستاره باید افزایش پیدا کند. در همه جای ایران مشکل کمبود هتل داریم. شکر خدا این روزها مقامات ارشد دولت به دنبال خرید هواپیما هستند. این اتفاق بسیار خوبی است چراکه برای گردشگران کیفیت و مدرن بودن هواپیماها در اولویت و درجه اهمیت بالایی قرار دارد. از میانگین عمر هواپیماهای ما حدود ۲۰ سال می‌گذرد! این امر نیز برای جذب گردشگران حائز اهمیت بوده و خواهد بود که دولت تدبیر و امید آن را در اولویت‌های کاری خود قرار داده است. من فرودگاه‌های بسیاری دیده‌ام و همیشه به خود می‌بالم که فرودگاه امام‌خمینی(ره) بسیار شیک و مدرن است، اما واقعا در مقایسه با بسیاری از کشورهای جهان حتی برخی همسایگان ایران، هنوز عقب هستیم. ترکیه همین کشور همسایه که نفت هم ندارد فرودگاه آتاتورک را به زیبایی هرچه تمام‌تر ساخته و دولت هم قول داده برای رقابتی بودن در عرصه هاب فرودگاهی منطقه تا سال ۲۰۲۵میلادی از فرودگاه جدید دیگری هم رونمایی کند. اما دریغ که حتی شهرهای مهم ما همچون اهواز و آبادان (از نظر صنعت نفت، حفاری، نیرو، فولاد، نیشکر، … ) فرودگاه‌هایی کوچک و بسیار قدیمی دارند. بر کسی پوشیده نیست که در سال‌های اخیر ما زیرفشار تحریم‌های ظالمانه بوده‌ایم. اما نیاز است به زیرساخت‌ها توجه بیشتری کنیم. در ونیز ایتالیا کشتی‌های بزرگ گردشگری پهلو می‌گیرند، اما در کشور ما بار یکی از شرکت‌هایی که برای فولاد مبارکه اصفهان تامین قراضه می‌کند، ۵ تا ۶ ماه در بندر مانده بود و نتوانسته بودند تخلیه کنند چرا؟ چون زیرساخت‌ها و امکانات لازم برای تخلیه بار نداشتند. به تازگی در یکی از افتتاحیه‌های اسحاق جهانگیری (معاون اول رییس جمهور) در استان هرمزگان بودم، به گفته وی در کشور ۵۸۰۰ کیلومتر ساحل داریم که از حدود ۱۰ تا ۱۵درصد آن استفاده می‌شود. حالا سوال اینجاست؛ چه زمانی قرار است این ظرفیت‌ها زنده شوند؟ آیا ما نباید بعد از این همه سال، زیرساخت‌های تخلیه بارهای بندرگاهی خودمان را ترمیم کنیم؟ نیاز است یک نکته دیگر هم عنوان شود. آن هم بحث آموزش افراد و کارکنان در هتل‌ها به منظور ارائه سرویس و خدمات است. اینکه به زبان‌های خارجی مسلط و از رفتار و پوشش مناسب برخوردار باشند. در بسیاری از هتل‌های ما به این موضوع توجه نمی‌شود. امارات‌متحده‌عربی یا کشورهای حوزه خلیج‌فارس از نیروهای فیلیپینی، بنگلادشی، سریلانکایی و… در هتل‌ها استفاده می‌کنند. که برای ارائه سرویس و خدمات خوب آموزش دیده و تربیت شده‌اند. در واقع زمانی که احساس می‌کنند زیرساخت آموزشی را ندارند، بدون معطلی این افراد را از کشورهای دیگر برای با کیفیت ماندن سرویس‌دهی خودشان جذب می‌کنند. در این شرایط به‌طور قطع مهمانان احساس رضایتمندی بالایی دارند. در پایان بیان این نکته خالی از لطف نیست که هر گردشگر چه از منظر سلامت، رویداد، تجارت، سیاست، ورزش، فرهنگ و… ارزشی بالاتر از بشکه‌های نفت در اقتصاد کشور می‌تواند داشته باشد. نفت شاید روزی تمام شود اما صنعت گردشگری هیچ وقت تمام نخواهد شد.

۲۰۰ کسب‌وکار مشترک میان نمایشگاه‌ها و گردشگری
علی ابراهیم‌زاده، مدیر برگزاری رویدادهای تهران: همانطور که همکاران دیگر نیز اشاره کردند، در طول برگزاری هر نمایشگاه، مشارکت‌کنندگان و بازدیدکنندگان مبالغ قابل‌توجهی را برای مواردی مانند اسکان، حمل‌ونقل، تفریحات مختلف، رستوران و دیگر خدمات غیرمستقیم هزینه می‌کنند. این هزینه‌ها نه تنها باعث سود بالای کسب‌وکارهای محلی بلکه موجب ارتقای درآمدهای مالیاتی نیز می‌شود. که این امر خود تاثیرات مثبت در رشد و ارتقای سطح کیفی منطقه خواهد داشت. در بررسی‌های انجام شده کارشناسان، یک نمایشگاه ۶ برابر درآمد برپاکننده نمایشگاه را نصیب آن منطقه می‌کند که این رقم در برخی از نمایشگاه‌ها قابل‌توجهی خواهد بود. در کشورهای اروپایی همانطور که عنوان شد گردش مالی بسیار حیرت‌انگیزی از کنار رویدادهای نمایشگاهی عاید دولت و بخش‌های فعال می‌شود. موضوع قابل توجه در صنعت نمایشگاهی، ایجاد ۲۰۰ عنوان کسب‌وکار در این صنعت است که به واسطه برگزاری نمایشگاه‌های فعال است که بخش مهمی از این ۲۰۰ عنوان با صنعت گردشگری ارتباط مستقیم دارد. بنابراین جذب گردشگر در این حوزه نه تنها باعث ایجاد مشاغل ثابت و دائمی می‌شود و تصویر کلی منطقه تحت‌تاثیر آن بهبود می‌یابد؛ بلکه باعث می‌شود منطقه در سطح ملی و بین‌المللی به خوبی شناخته شده و باعث جذب سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی در منطقه می‌شود که منافع کلی آن به رفاه اجتماعی و اقتصادی منطقه بر می‌شود. تاثیرات فرهنگی نمایشگاه‌ها نیز از نکات بسیار مهمی است که نباید از اثرات آن به‌ویژه برای کشوری چون ایران با چنین تمدن بزرگی، غافل بود. بدون شک حضور برخی گردشگران در رویدادهای نمایشگاهی فقط در جهت آموزش و بازدید و کسب تجربیات فرهنگی است در واقع به چنین گروهی گردشگر غیرمتخصص گفته می‌شود. در حقیقت نمایشگاه نشانگر ویژگی‌های یک ملت و تاریخ آن کشور است. در این شرایط کنجکاوی درباره نحوه زندگی ملل باعث جذب تعداد زیادی گردشگر خواهد شد که در صورت وجود زیرساخت‌های مناسب، می‌توان از این مقوله به درستی استفاده کرد. این موضوع در نمایشگاه‌های شرق آسیا به‌راحتی قابل رصد است. کشورهایی که از تمدن و تاریخ قابل‌توجهی برخوردارند، همگی تمرکز ویژه‌ای بر جذب گردشگر فرهنگی دارند.

راهی برای جذب ۲۰ درصد گردشگر تاثیرگذار
ادریس مازندرانی، مدیر برگزاری رویدادهای تهران: «گردشگری رویدادها» که به وجودآورنده آن مجریان و برگزارکنندگان نمایشگاه‌ها هستند، بدون شک اهمیت بالایی برای توسعه گردشگری در هر کشوری دارد. معمولا اشخاصی که در رویدادها شرکت می‌کنند جزو سرآمدان آن صنعت به شمار می‌روند و از حسن‌شهرت صنفی بهره‌مند هستند و به نوعی جزو جامعه ۲۰درصد تاثیرگذار آن هستند. حال اگر حمایت مطلوب از مجریان و برگزارکنندگان نمایشگاه در ایران به شکل مطلوب حمایت شود. مجریان برگزاری نمایشگاه بتوانند آنطور که شایسته مهمان است میزبانی کنند، به‌طور قطع تاثیر آن در جذب گردشگر رویداد دو چندان خواهد شد. معمولا افراد عادی و تاثیرپذیر برای موضوع‌های مختلف از افراد موثر جامعه خود الگو می‌گیرند و همین موضوع باعث می‌شود که در صورت رضایت گردشگران رویداد از کشور ما و اعلام آن در صفحات مجازی یا به هر شیوه دیگر نزد مخاطبان، تعداد بیشتری را برای سفر به ایران ترغیب می‌کند. همانطور که می بینید گردشگری رویدادها «مایس‌توریسم» تاثیر مستقیم بر افزایش گردشگر عادی هم دارد و می‌تواند کمک بسیار موثری برای این صنعت باشد. امروزه همکاران پرتلاش من در صنعت نمایشگاهی با حداقل حمایت سازمان‌های متولی به بهترین نحو و با کیفیتی مطلوب سعی در جلب رضایت «گردشگران رویداد» دارند و این در حالی اتفاق می‌افتد که در این زمینه هیچ‌گونه تسهیلاتی ارائه یا توجهی به ما مجریان نمایشگاهی نمی‌شود. هر مجری درنهایت می‌تواند به تعداد محدودی از گردشگران رویداد خدمت‌رسانی کند و در جریان سفر آن باشد. اما اگر شرایطی فراهم شود که بتوانیم رضایت حداکثری گردشگران رویداد را جلب کنیم به‌طور قطع اثر شگرفی بر کل صنعت گردشگری کشور خواهم گذاشت، پرواضح است که علاوه بر این مسائل برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی و اثرگذار و رضایت حضور مشارکت‌کنندگان در نمایشگاه باعث حضور هر چه بیشتر شرکت‌های داخلی و خارجی و افزایش گردشگران رویداد خواهد شد امید است با برنامه‌ریزی منسجم و مدیریت یکپارچه گردشگران رویداد بتوانیم نسبت به افزایش حضور این عزیزان اقدام کنیم.

نمایشگاه موتور گردشگری را روشن می‌کند
سیدحسین میرظفرجویان، معاون فنی مهندسی شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران: برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی اثرات مختلفی در حوزه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارند که اغلب این اثرات در حوزه اجتماعی، توسعه‌دهنده گردشگری و اشتغال ملی هستند. البته برپایی نمایشگاه به ویژه در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی از جنبه‌های مختلف پویایی اقتصاد بومی را نیز فراهم می‌کند که ازجمله آن می‌توان به توسعه و رونق صنعت گردشگری و نیز حفظ و ارتقای سطح اشتغال ملی اشاره کرد. به طور مثال در آلمان که سالانه حدود ۱۴۰نمایشگاه بین‌المللی تجاری با حضور ۱۶۰ هزار تا ۱۷۰ هزار شرکت‌کننده برگزار می‌شود، حدود ۹ تا ۱۰میلیون نفر بازدیدکننده و در واقع گردشگر به شهرهای مختلف این کشور جذب می‌شوند.
نیمی از شرکت‌کنندگان از کشورهای مختلف برای مشارکت در نمایشگاه‌های آلمان به این کشور سفر می‌کنند. یک سوم از این تعداد نیز از شهرهای داخلی به این نمایشگاه می‌آیند. از این تعداد همچنین ۲۰درصدشان از کشورهای غیراروپایی هستند. واضح است برپایی نمایشگاه‌های تجاری در این کشور علاوه بر تاثیری که در شکوفایی اقتصادی این کشور برجا می‌گذارد به نحو موثری به توسعه صنعت گردشگری و رونق مشاغل وابسته می‌انجامد. در این شرایط باید گفت توسعه صنعت نمایشگاهی، خود موتور محرک و عامل پویایی بخش‌های مختلف اقتصاد بومی و ملی به‌شمار می‌رود. امروزه موضوع گردشگری نمایشگاهی در جهان از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار شده، چراکه در نتیجه برگزاری نمایشگاه‌های تجاری به ویژه نمایشگاه‌هایی که دارای ماهیت بین‌المللی هستند اعم از تخصصی و عمومی فرصت مناسبی برای حضور فعالان بخش‌های صنعتی و خدماتی خارجی، هیات‌های بازرگانی خارجی و تورهای بازدید پدید می‌آید که باعث ورود ارز به کشور و رونق بخش‌های مختلف می‌شود. این امر حتی درباره نمایشگاه‌هایی که در سطح ملی و در مراکز مختلف کشورها برگزار می‌شود، البته در سطحی محدودتر صدق می‌کند چراکه موجب توسعه گردشگری داخلی و رشد اقتصاد بومی محل برگزاری شده و از آنجا که برپایی یک نمایشگاه نتیجه فعالیت و استفاده از توان دست‌اندرکاران بخش‌های مختلف است بنابراین منجر به ارتقای سطح اشتغال نیز می‌شود. امروزه صنعت جهانگردی در دنیا تبدیل به صنعتی شده که بیش از ۸۰۰میلیارد دلار در هر سال درآمد خالص را عاید کشورها می‌کند. این درآمد که هزینه اولیه چندانی هم ندارد، درباره صنایع دیگر چندان صادق نیست. تعداد گردشگران بین‌المللی به ۶۰۰میلیون نفر رسیده وصنعت گردشگری در توسعه نمایشگاه‌ها در کشورهایی مانند چین، سنگاپور و هنگ‌کنگ نقش مهمی ایفا کرده است. هنگ‌کنگ یک منطقه آزاد کم‌نظیر به شمار می‌آید که مساحت آن به‌طور تقریبی حدود یک پنجم استان تهران است. این منطقه فقط ۷میلیون نفر جمعیت دارد اما با همین ظرفیت‌های محدود در هر سال، ۲۴ تا ۲۵ میلیون نفر گردشگر خارجی را پذیراست که ۶ میلیون نفر از این گردشگران به دلیل اهداف تجاری به ویژه مشارکت در نمایشگاه‌هایی که در هنگ‌کنگ یا چین برگزار می‌شود به این منطقه سفر می‌کنند. درآمدی که در نتیجه گردشگری به‌صورت غیرمستقیم عاید هنگ‌کنگ می‌شود به مراتب بیشتر از درآمد مستقیم نمایشگاه‌هاست که این نشان می‌دهد پدیده‌ای مثل برگزاری نمایشگاه‌ها تا چه حد به توسعه درآمد کشورها کمک می‌کند. در شرایطی که تمام کشورهای جهان تلاش می‌کنند با اتکا به ظرفیت‌های نمایشگاهی، شرایط رشد و ترقی اقتصادی را برای خودشان فراهم کنند، متاسفانه ما هنوز نتوانسته‌ایم از این ظرفیت استفاده مناسب داشته باشیم. اگرچه بعد از رفع تحریم و دوران پسابرجام شرایط مقداری بهبودیافته ولی هنوز فاصله بسیاری با کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه داریم. البته ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است. هنوز هم می‌توان شرایط را به نفع توسعه بازارهای جهانی تغییر داد. این مهم بسترسازی و حمایت همه جانبه تمام دستگاهای دولتی و خصوصی را می‌طلبد. امیدوارم گام‌هایی که در این زمینه برداشته شده، تداوم داشته باشد.

تبلیغات برای یک رویداد؛ یعنی تبلیغات برای گردشگری
محمد سعادتی‌پور، مشاور مدیرعامل و مدیر روابط عمومی و امور بین‌المللی سایت تهران: آقای ابراهیمی به نکته مهمی اشاره کردند. نمایشگاه و صنعت نمایشگاهی آینه تمام‌نمای ویژگی‌های ملت‌هاست. گذشته از گسترش روابط بازرگانی متقابل در نمایشگاه‌ها، ویژگی‌های فرهنگی و آداب و رسوم مردم حاضر در نمایشگاه (به‌ویژه میزبان) نیز به طور قطع مورد قضاوت قرار می‌گیرد. به جرأت می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین عواملی که بازدیدکننده غیرمتخصص را به نمایشگاه می‌کشاند، همین حس کنجکاوی درباره نحوه زندگی ملل مختلف و آشنایی با آداب و رسوم و طرز برخورد و روابط اجتماعی آنهاست. اهمیت ابعاد فرهنگی نمایشگاه‌ها بر سازمان‌دهندگان و شرکت‌کنندگان نیز پوشیده نمانده و آنها نیز اغلب در زمینه اعتلای این بخش اقدامات فرهنگی بسیاری را در دستور کار خود قرار می‌دهند. درهمین زمینه مشاهده می‌شود صنعت جهانگردی در بسیاری از کشورهای جهان درصد قابل‌توجهی از درآمدهای ملی را به خود اختصاص داده و به این منظور دولت‌ها می‌کوشند با بهره‌گیری از ابزارهای متعدد و متنوع جهانگردان خارجی را جذب کنند. در این‌باره نمایشگاه‌های بین‌المللی از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند چراکه زمان برپایی نمایشگاه‌ها، شمار زیادی از کشورهای مختلف برای شرکت در نمایشگاه و بازدید از آن، راهی کشور برگزارکننده می‌شوند و این موضوع می‌تواند موجب رونق صنعت گردشگری کشور میزبان نمایشگاه باشد. به علاوه تبلیغاتی که کشور میزبان از طریق خبرگزاری‌ها و تمامی وسایل ارتباط جمعی بین‌المللی انجام می‌دهد خود بهترین عامل جذب جهانگردان خارجی است. موارد بیان شده تنها بخشی از تاثیرات گسترده‌ای بود که برگزاری نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی در سطوح اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی برای کشورهای برگزارکننده و شرکت‌کننده به همراه دارد، بی‌تردید به مرور زمان و با توجه به پیشرفت لحظه‌ای علم و صنعت و افزایش رقابت بین کشورها در عرصه تجارت و تلاش روز افزون شرکت‌ها برای تولید محصولات جدید، بازار برگزاری نمایشگاه‌ها در سطح جهان بیش از پیش گرم و به دنبال آن تاثیرات برگزاری این رویدادهای جهانی در زمینه‌های مختلف فراگیرتر خواهد شد.

گردشگری رویدادها از آمارهای نمایشگاهی تا نقشه راه
حمید شهابیان، مدیرعامل سایت نمایشگاهی اکسبیز: در سال‌های اخیر، «گردشگری رویدادها» (مایس‌توریسم) به‌طور کامل با اثرات اقتصادی و اجتماعی خود موجب توسعه مداوم اقتصادی شهرها و کشورها شده و به همین دلیل به «مروارید تاج گردشگری» در بسیاری از جوامع، مشهور شده است. مصرف سرانه یک گردشگر مایس، ۴ یا ۵ برابر بیشتر از یک گردشگر معمولی است و همین امر سبب شده با نگرشی به طور کامل تجاری، اقتصادی و علمی با این موضوع برخورد شود. کشورهای متعددی در زمینه مایس‌توریسم صاحب عنوان هستند. مثلا در میان کشورهای اروپایی آلمان در صدر جدول قراردارد. شهرهای برلین، درسدن، فرانکفورت، کلن، دوسلدورف، مونیخ و اشتوتگارت هرسال میزبان صدها همایش، کنفرانس، نمایشگاه و برنامه‌های مشابه است. این شهرها همگی دارای سالن‌های کنفرانس بزرگ و مجهز، فضاهای گسترده نمایشگاهی، هتل‌هایی با اتاق‌های زیاد و نزدیک به جاذبه‌های گردشگری زیبا و چشم‌اندازهای دلفریب طبیعی هستند. درسوئیس نیز شهرهای برن، لوزان، ژنو و داووس همواره آماده و پذیرای نشست‌های جهانی هستند. اتریش، فرانسه، ایتالیا، قبرس و روسیه نیز هر سال میزبان برنامه‌های متعددی هستند. حتی جوان‌ترین کشور جهان یعنی مونته‌نگرو نیز با ایجاد زیرساخت‌های عظیم مانند فرودگاه، هتل، سالن کنفرانس و… در این راه سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی کرده است. از نظر همکاران ارجمندم، به‌ویژه مهندس میرظفرجویان، نخستین چیزی که در ذهن متبادر می‌شود این است که کشورهای موفق در زمینه جذب گردشگرهای نمایشگاهی، علاوه بر برخورداری از زیرساخت‌های مربوط مثل امکانات رفاهی و خدماتی و همچنین امکانات عمومی و فرهنگی سازگار با این مهم، ابزار لازم برای اندازه‌گیری میزان درآمد ناشی از این صنعت را نیز در اختیار دارند. در این شرایط با بازخوردگیری مستمر، تلاش در بهبود و سرعت بخشیدن به درآمدهای ناشی از این صنعت دارند. با توجه به این موارد در نهایت به‌طور قطع آمار و اعداد و ارقامی که به مدیران تصمیم‌گیر ارائه می‌شود، می‌تواند نقشه راه آنها در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌سازی‌های آینده باشد. متاسفانه در این زمینه نه‌تنها در نظر همکاران حاضر در این گفت‌وگو، بلکه در سایر منابعی که در اختیار من بود اعداد و ارقام مربوط به میزان گردش مالی ایران از گردشگری رویدادها (مایس‌توریسم) نمایشگاهی بیان نشده است. به‌طور قطع اگر روزی قرار باشد از حد تعاریف گامی جلوتر برویم باید نخست جایگاه فعلی را کامل و علمی و پژوهشی و به دور از هرگونه پیش‌داوری مشخص کنیم. پس از آن با تصور جایگاهی که تمایل رسیدن به آن را داریم، نقشه راه را تدوین کنیم. پروژه گردشگری رویدادها اگر بخواهد به‌صورت یک کار موفق در میهن عزیزمان اجرا شود، پس از مشخص شدن متولی اصلی آن، باید با در نظر گرفتن استعدادها، کاستی‌ها و شرایط بومی مناطق و سپس تدوین یک نقشه راه جامع‌نگر برای کل صنایع نمایشگاهی و گردشگری، با کمک جامعه علمی و پژوهشی به پیش رود. در این زمینه متاسفانه حجم مقالات پژوهشی و آماری بسیار ناچیز است و با استفاده از برنامه‌های تشویقی از سوی دولت برای پژوهشگران زمینه‌های مطالعاتی بسیاری خواهد داشت. به‌عنوان یک پژوهش تخصصی در این زمینه می‌توان به پایان نامه کارشناسی‌ارشد با موضوع «بررسی مایس‌توریسم در شهر اصفهان با تاکید بر نشست‌ها و اجلاس‌ها در سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲» از سوی خانم فرانک شیران در دانشگاه شیخ‌بهایی (سال ۹۲) اشاره کرد. امید است در آینده نزدیک مقالات و پایان‌نامه‌هایی هم در زمینه بررسی مایس‌توریسم در شهرهای ایران با تاکید بر صنعت نمایشگاهی داشته باشیم. اگر آماری در این زمینه برای ایران موجود است، برای اطلاع اعلام گردد.

۳۰۰ هزار گردشگر فقط در سایت تهران!
شهنام سپاسدار، مدیر برگزاری رویدادهای تهران: رویدادها در تمام مناطق جهان افرادی را از شهرهای دور و نزدیک یا خارج از کشور به طرف خود جذب می‌کنند. آمار قابل استنادی در این زمینه تا این لحظه به‌دست نیاورده‌ام. اما برای اینکه یک تصویر کلی در این زمینه به‌دست آوریم، به‌طور تقریبی چند مثال مطرح می‌کنم. در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران که مهم‌ترین مرکز نمایشگاهی کشور است، در سال‌های اخیر حدود یک میلیون مترمربع مفید در طول یک سال زیرپوشش نمایشگاه‌ها قرار می‌گیرد. تجربه شخصی من نشان می‌دهد که بین ۱/۵ تا ۲ برابر متراژ زیرپوشش هر نمایشگاه بازدیدکننده از یک نمایشگاه بازدید می‌کنند. بنابراین در طی یک سال همین حدود بازدیدکننده از نمایشگاه تهران بازدید می‌کنند. به احتمال زیاد حدود ۵درصد از بازدیدکنندگان نیز از کشورهای خارجی و حدود ۲۰درصد هم از خارج شهر تهران و حومه آن به این محل می‌آیند. بنابراین دور از ذهن نیست اگر بگوییم بیش از ۳۰۰هزار گردشگر داخلی و خارجی هر سال در محل دائمی نمایشگاه‌ها حاضر می‌شوند. (مشارکت‌کنندگان هم در این آمار تقریبی به‌عنوان گردشگر در نظر گرفته شده‌اند).
اگر سرانه هزینه گردشگران داخلی و خارجی را در دست داشته باشیم به خوبی گردش سرمایه مربوط به گردشگری رویدادهای نمایشگاهی در این محل مشاهده خواهد شد. این اعداد تجربی و غیرمستند است و قصدم از طرح این بخش فقط ارائه یک چشم‌انداز بود. مطالعه و تخمین گردش سرمایه در این محل را اگر با تناسبی کمتر به سطح سایر مراکز در تهران و شهرهای بزرگ و کوچک دیگرتعمیم دهیم به‌طور ملموس‌تری به آثار آن در بخش اقتصاد و کارآفرینی پی خواهیم برد. دوباره اعلام می‌کنم آمار مطرح شده بسیار تقریبی و فقط به‌منظور ایجاد یک چشم‌انداز است. گفتنی است که گردشگر داخلی نیز در عرصه صنعت گردشگری از اهمیت بالایی برخوردار است و به احتمال در موضوع «گردشگری رویداد» اهمیتی هم ردیف گردشگران خارجی پیدا می‌کند.

منبع : روزنامه گسترش تجارت